Podczas tegorocznych Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej wszystkie polityczne manifestacje – nawet tak niewinne jak tęczowa opaska pokazująca solidarność ze społecznością LGBTQ+ – zostały zakazane. Kraj gospodarzy, Katar, wydał około 200 miliardów dolarów na zorganizowanie największego widowiska w światowym sporcie i jakiekolwiek odniesienia na antenie do jego wątpliwych praw człowieka, traktowania kobiet, pracowników migrujących itp. tylko zepsułyby atmosferę.
Ale w najbliższą sobotę, kiedy kibice zasiądą do oglądania odkażonych ćwierćfinałów Mistrzostw Świata, odbędzie się inne widowisko, takie, w którym organizatorzy lubią nosić swoją politykę na rękawach. Reykjavik, Islandia, oddalony od Doha o około 5,500 mil i cały świat, będzie gospodarzem 35. edycji Europejskich Nagród Filmowych (EFA)
Oglądalność telewizyjna – program będzie transmitowany w 10 krajach i na żywo w 24 – raczej nie dorówna turniejowi piłkarskiemu. Ale Europejska Akademia Filmowa jest zdecydowana wykorzystać swoją platformę do zajęcia stanowiska w sprawie niektórych z najbardziej palących tematów naszych czasów, w tym globalnego kryzysu klimatycznego, wojny na Ukrainie i niepokojów politycznych w Iranie.
Europejska Akademia zawsze była jawnie polityczna. W 2016 r., tuż po wyborze prezydenta Donalda Trumpa w USA, ówczesna przewodnicząca EFA, nominowana do Oscara polska reżyserka Agnieszka Holland, otworzyła rozdanie nagród skeczem politycznym w stylu SNL-w którym wezwała do przywrócenia „demokracji i tolerancji” w USA. W 2019 r. największe oklaski wieczoru były dla Olega Senstowa, ukraińskiego reżysera więzionego w Rosji na podstawie sfingowanych zarzutów, który został w końcu uwolniony po pięciu latach nacisków politycznych ze strony Akademii Europejskiej.
Na EFA przemówienia polityczne nie schodzą ze sceny – dostają owacje na stojąco.
Ukraina, co zrozumiałe, będzie w tym roku w centrum uwagi. EFA potępiła inwazję Rosji na Ukrainę z 24 lutego i była jedną z pierwszych instytucji kulturalnych, która poparła zakaz eksportu rosyjskiej kultury. Rosyjskie filmy zostały wykluczone z tegorocznej edycji EFA. Na znak solidarności z ukraińskimi filmowcami, tegoroczna nagroda Eurimages Co-Production Award, honorująca doskonałość w europejskiej koprodukcji, zostanie przyznana nie jednemu, ale wszystkim producentom filmowym z Ukrainy
Przewodniczący EFA Mike Downey nazwał to posunięcie „wyrazem silnego uznania dla rosnącej jakości produkcji ukraińskiej w ostatnich latach, a także oznaką ciągłego wsparcia teraz, gdy infrastruktura wspierająca produkcję na Ukrainie uległa załamaniu.”
Akademia Europejska wspiera również potrzebujących producentów ukraińskich za pośrednictwem funduszu awaryjnego zarządzanego przez Międzynarodową Koalicję na rzecz Zagrożonych Filmowców, grupę utworzoną przez Akademię wraz z Międzynarodowym Festiwalem Filmów Dokumentalnych w Amsterdamie i Międzynarodowym Festiwalem Filmowym w Rotterdamie.
Po raz pierwszy klimat znajdzie się w centrum zainteresowania EFA, dzięki inauguracyjnej Europejskiej Nagrodzie Zrównoważonego Rozwoju, Prix Film4Climate, nagrodzie przyznawanej „europejskiej instytucji, firmie lub filmowi”, które wnoszą wybitny wkład w promowanie zrównoważonego rozwoju w przemyśle filmowym.
Pierwsza nagroda Prix Film4Climate, ustanowiona jako partnerstwo pomiędzy Akademią Europejską a programem Connect4Climate Grupy Banku Światowego, zostanie przyznana Komisji Europejskiej za jej Zielony Ład, zestaw inicjatyw politycznych mających na celu uczynienie Unii Europejskiej neutralną klimatycznie do 2050 roku. Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen odbierze nagrodę w Reykjaviku.
Wreszcie, należy się spodziewać, że spora część czasu antenowego EFA 2022 będzie poświęcona polityce Bliskiego Wschodu. Holy Spider, ostry atak na mizoginię społeczeństwa irańskiego po rewolucji, autorstwa urodzonego w Iranie duńskiego reżysera Alego Abbasiego, jest jednym z liderów wieczoru, z czterema nominacjami, w tym dla najlepszego filmu, najlepszego reżysera i nominacją dla najlepszej aktorki dla gwiazdy Zar Amir Ebrahimi, która jest uważana za bliską wygranej. Po raz pierwszy EFA przyzna swoją najbardziej prestiżową nagrodę, honor za całokształt twórczości w kinie europejskim, palestyńskiemu filmowcowi, Elia Suleimanowi, reżyserowi Boskiej interwencji (2002) i To musi być niebo (2019)
Downey zauważył, że jest szczególnie stosowne, aby Suleiman otrzymał honor w Reykjaviku, ponieważ Islandia „była pierwszym krajem Europy Zachodniej, który uznał niepodległość Palestyny [i] istnieją pełne stosunki dyplomatyczne między dwoma krajami.”
Ale jakkolwiek namiętne będą przemówienia, najlepszym wyrazem polityki EFA pozostaje lista nominowanych filmów. Od feministycznego dramatu Marii Kreutzer Corsage (nominowanego w kategorii najlepszy film, najlepsza reżyseria i najlepsza aktorka dla gwiazdy Vicky Krieps) do kapitalistycznej satyry Rubena Östlunda Triangle of Sadness (cztery nominacje, w tym dla najlepszego filmu i najlepszego reżysera), do filmu Alice Diop Saint Omer , badającego systemowy rasizm we Francji (nominacja dla najlepszego reżysera), postępowe przesłania są wszędzie na EFA 2022.
FIFA powinna zwrócić na to uwagę.