recenzja „Ripley”: Andrew Scott i Dakota Fanning w świeżym i nastrojowym podejściu Netflixa do Patricii Highsmith

Włochy z niezwykłej adaptacji Utalentowanego pana Ripleya Anthony’ego Minghelli z 1999 roku są pozytywnie przepełnione la dolce vita.

To żywiołowy i pełen pasji świat religijnego i artystycznego zapału, a kiedy grany przez Matta Damona Tom Ripley zaczyna zabijać, aby zapewnić sobie miejsce w tym świecie, robi to z improwizacyjnym rozmachem albumów jazzowych Blue Note, które studiował, aby pomóc mu się zasymilować. I kto mógłby winić Ripleya Damona za pragnienie, za wszelką cenę, pozostania? Cała obsada Utalentowanego pana Ripleya , sfotografowana przez wspaniałego Johna Seale’a, praktycznie lśni. Nie usprawiedliwiając seryjnego morderstwa, ale kto z nas nie zabiłby, aby spędzić trochę więcej czasu w pobliżu tej wersji Jude’a Law, a tym bardziej stać się nim?

Netflixowa adaptacja powieści Patricii Highsmith autorstwa Stevena Zailliana pozbyła się tytułowego modyfikatora. W Ripley grany przez Andrew Scotta Tom Ripley nie jest spektakularnie utalentowany. To trochę młynarz, zdesperowany człowiek, który podejrzewa, że to może być jego jedyna szansa na życie, na jakie uważa, że zasługuje. Jest ponury i wyrachowany, a otaczające go Włochy pasują do tonu, który nadaje. To monochromatyczna sceneria geometrycznie precyzyjnej architektury, podglądających posągów i gargulców, gdzie każdy zaułek może skrywać ciało, gdzie każdy kościół może skrywać wysokie płótno Caravaggia, a każda klatka zdjęć Roberta Elswita nosi wpływ uderzającego użycia światła i cienia Caravaggia.

Pod względem artystycznym Ripley Zailliana – który napisał i wyreżyserował wszystkie osiem odcinków – jest palimpsestem, adaptacją, która wie, że stoi na ramieniu arcydzieł, głównie filmu Minghelli i Purpurowego południa René Clémenta. Ale serial nie traci czasu na znalezienie własnego stylu i tonu, które odróżniają go od tego, co było wcześniej.

Podobnie jak jego bohater, Ripley jest wolniejszym i bardziej metodycznym podejściem do postaci. „Do pewnego stopnia”, widzowie szukający bardziej natychmiastowego dreszczyku emocji mogą zdecydować. Ale jest to środowisko, w którym z przyjemnością się zatrzymałem. Dzięki starannemu trzymaniu się sprawdzonej w boju historii, złożonej głównej roli Scotta i jednych z najbardziej zapierających dech w piersiach zdjęć, jakie ma do zaoferowania mały ekran, Ripley jest stabilnym, ale napędzającym zejściem w mroczną moralność.

Aha, i żeby nikt się nie martwił, że będzie zbyt mrocznie i zbyt nihilistycznie, Ripley jest również często przezabawny, zwłaszcza w drugiej połowie serii, kiedy Maurizio Lombardi pojawia się jako detektyw o smutnych oczach, który nie ma cierpliwości do Amerykanów i ich głupich nazwisk i morderstw. Kampania na rzecz nominacji Lombardiego do nagrody Emmy rozpoczyna się tutaj.

Podstawowa fabuła jest znana: Tom Ripley (Scott), w tej wersji coś w rodzaju nowojorskiego oszusta niskiego szczebla około 1961 roku, zostaje zwerbowany przez magnata żeglugowego Herberta Greenleafa (Kenneth Lonergan, w jednym z kilku bezczelnych castingów), aby udał się na wybrzeże Amalfi we Włoszech i sprowadził z powrotem swojego marnotrawnego syna, Dickie’ego (Johnny Flynn). Herbert jest przekonany, że Tom i Dickie byli przyjaciółmi. Nie byli.

Przeczuwając, że jeden z jego przekrętów i tak wkrótce upadnie, Tom szczęśliwie wyrusza do Atrani, gdzie staje się zaintrygowany, a następnie ma obsesję na punkcie życia rekreacyjnego prowadzonego przez Dickie’ego i jego dziewczynę, Marge (Dakota Fanning). I kto by nie był? Dickie ma wspaniałą i przestronną willę na wzgórzach – wiele schodów – z widokiem na morze. Ma łódź i studio artystyczne, a on i Marge już rozmawiają o Bożym Narodzeniu spędzonym na nartach w Cortinie z skądinąd okropnym Freddiem Milesem (Eliot „Sting’s Kid” Sumner, sprytny casting na kilku poziomach). Kto nie chciałby spełnić tego marzenia? Albo za nie zabić? (Tak, jestem prawie pewien, że właśnie zagwarantowałem, że żaden z moich bogatych przyjaciół nie zaprosi mnie do Europy na święta)

Słoniem w pokoju, dla widzów, jeśli nie dla bohaterów, jest to, że w wieku 47 lat Andrew Scott jest za stary na początkującego socjopatę, jakim miał być Tom Ripley w pierwszej powieści Highsmith z serii. Jest w odpowiednim wieku do późniejszych przygód Ripleya, w których postać przechodzi od zaledwie „utalentowanego” do graniczącego z nadprzyrodzonym w swoich niezliczonych darach, z „ucieczką” na pierwszym miejscu.

Serial umieszcza Scotta w wieku 30 lat, co jest bardziej prawdopodobne, ale nadal nie jest to błędny casting i to nie tylko dlatego, że bez Scotta nie byłoby Ripley. Dojrzałość ma cel tematyczny.

W ujęciu Zailliana, Ripley doprowadza uprzywilejowane tło głównej historii do desperackiej skrajności. Jedną rzeczą dla Toma Ripleya jest bycie nieukształtowanym, choć wciąż protekcjonalnym, grifterem w wieku 21 lub 22 lat, ale inną rzeczą jest pozostać bez tożsamości w wieku 35 lat. Jedną rzeczą dla Dickie’ego jest to, że w wieku 21 lub 22 lat spędza rok na rozpuście napędzanej funduszem powierniczym, ale inną rzeczą jest to, że w połowie lat trzydziestych zajmuje się trzecim lub czwartym medium twórczym – jego obrazy są mniej niż dobre. Wszyscy nasi „bohaterowie” w Ripley są nieudacznikami bez wyraźnego talentu. Marge jest fotografką i autorką, ale tak naprawdę żadną z nich. Freddie jest aspirującym dramaturgiem, podobno.

O ile Zaillian skupia się na tych marnotrawcach, to prawie tak samo interesują go ludzie w serialu wykonujący swoją rzeczywistą pracę – zrezygnowani urzędnicy hotelowi, wyczerpani pracownicy poczty i wreszcie inspektor Lombardi Pietro Ravin, którego niesmak do turystycznej frywolności jest namacalny.

Ripley Damona był całkowicie godny empatii, bez względu na to, jak niewygodne było postrzeganie siebie w jego statusie outsidera. Ripley Scotta jest znacznie trudniejszy do odczytania – jego obsesja na punkcie Dickie’ego nie jest wyraźnie erotyczna, ale inne postacie są znacznie bardziej wyczulone na tę możliwość niż w poprzednich wcieleniach. Jest mniej sympatyczny z natury, ale w jego desperacji jest cel.

Jest to wersja Włoch, w której ziemia i jej kultura są wieczne, ale wszyscy nasi główni bohaterowie przekroczyli datę ważności, a Ripley uczy się odnajdywać swój własny kunszt w przyspieszaniu tego wygaśnięcia. Nie jest to heroiczne, ale rozumiem. (Słuchaj, skoro nie zostanę zaproszony do Europy na wakacje…)

Zamiast budować napięcie poprzez zmuszanie widzów do zastanawiania się, jak Ripley wydostanie się z coraz większych tarapatów – schody są wszędzie w Ripley, ponieważ każdy dąży do labiryntowej mobilności w górę – Zaillian buduje stawkę, sprawiając, że sam Ripley nigdy nie jest do końca pewien, jak zamierza uciec.

Tak jak Marge nie jest świetna w pisaniu, a Dickie nie jest świetny w malowaniu, tak Ripley nie jest świetna w tuszowaniu morderstw. Moje zmęczenie obsesją na punkcie pozbywania się ciał w prestiżowych kablówkach jest dobrze ugruntowane, ale pokazując próby zatuszowania Ripley w czymś przypominającym czas rzeczywisty – sprytne, intensywne i okraszone humorem Grand Guignol – Zaillian odmłodził cały gatunek. Fabuła serialu jest skomplikowana, ale sama intryga Ripley jest mniej zręczna. Jest obiecujący, ale zbyt stary, by być cudownym dzieckiem.

Scott łączy w sobie kruchość Damona i nieprzeniknioność Alaina Delona, czyniąc tego niepewnego Toma Ripleya swoim własnym. Jest niestabilny i niezapomniany w jednej chwili, a w następnej elegancki i sprytny, całkowicie wiarygodny nawigując między tymi dwoma.

Flynn nie jest wyniosłym wzorem, jakim Dickie jest regularnie przedstawiany, ale swobodnie przekazuje nadmierną dojrzałość człowieka, któremu wiele dano, ale od którego niczego nie oczekiwano. Pisanie jest mniej konsekwentne w przypadku Marge, wystarczająco zalotnej, by być częstym celem kpin, ale wciąż wystarczająco inteligentnej, by nigdy w pełni nie objąć Toma. Ale doceniłem to, jak Fanning gra tę niepewność jako kapryśną dziewczynę traktującą dojrzałość jako źle dopasowaną przebierankę. Jeśli chodzi o Lombardiego, polubiłem Ripleya zanim się pojawił i pokochałem go po jego przybyciu, dostarczając symfonię więdnącej kwaśności i pogardy.

Nie zamierzam twierdzić, że nie ma miejsc, w których Ripley wydaje się pobłażliwie rozwlekły – nie sądzę, żebym przesadzał, kiedy mówię, że gdybyś przyciął ujęcia klatek schodowych i powabnych rzeźb, straciłbyś godzinę – ale Zaillian i Elswit sprawiają, że seria jest tak zachwycająco piękna, że moja uwaga nigdy nie osłabła.

Zakładam, że pojawi się tendencja do błędnego twierdzenia, że czarno-biała estetyka jest inspirowana stylem noir, podczas gdy w rzeczywistości jest ona znacznie bardziej precyzyjnie i sugestywnie skomponowana. Oczywiste inspiracje obejmują Hitchcocka (z bezpośrednim i mrugającym ukłonem w stronę innej adaptacji Highsmith, Strangers on a Train), Elię Kazana, a zwłaszcza Roberto Rosselliniego, którego Viaggio in Italia może być najbardziej zaskakującym kamieniem milowym serialu. W ośmiu odcinkach Włochy z Ripley są brutalne i banalne, jak z tanich pocztówek i ponadczasowych obrazów, ale zawsze piękne.

Napisy końcowe serialu określają go jako „oparty na powieściach Ripleya”, podczas gdy jest to prawie wyłącznie Utalentowany pan Ripley (wątki z późniejszych powieści są bardziej żartem). Samo przeniesienie tego jednego sezonu na Netflix wymagało prawie pięcioletniej podróży. Jeśli jednak streamer potraktuje Ripley jako dramat, a nie limitowaną serię, jest to rodzaj inteligentnej i skrupulatnie wyprodukowanej adaptacji literackiej – pomyśl o telewizji dla dorosłych w stylu Queen’s Gambit lub The Crown – która zasługuje na ogólną uwagę. Co ważniejsze dla tego fana Highsmith, warto go rozszerzyć na przyszłe części.